नेपाल भुकम्पीय जोखिमको हिसाबले निकै नै माथि छ जहाँ जुनसुकैबेला बिनासकारी भुइचालो आइदिनसक्छ। १९९० साल, माघ २ गतेपछिल्लो निकै ठुलो भुइचालो आयो र हजारौंको ज्यान गयो,त्यही दिन अर्थात अंग्रेजी मिति १५ जनवरीमा अहिलेसम्म १९९३मा जापानमा ७.६ रेक्टरको भुइचालो जादा २ जना मरे भने, सन १९६८मा सिसिलि (ईटालीको दक्षिणमा छ) ५.४ रेक्टरको भुइचालोकै कारण २१६ले ज्यान गुमाउनुका साथै लगभग ३०० मिलियन डलरको क्षती भयो। अर्जेन्टिनमा पनि ७.४ रेक्टरको भुईचालो जादा करिब १०,००० को मृत्यु भयो। जापानमा ठुलो भुइचालो जादा पनि किन मानिस धेरै कम मर्नुका साथै जनधनको कम मात्रै क्षति भयो त? पहिलो कुरो त यो भुइचालो समुद्रमा केन्द्रबिन्दु भएर गयो र मानव बस्तीभन्दा टाढा हुनाले धेरै क्षति हुन पाएन तर मुख्य कुरो चाहिं त्यहाँका मानिस सतर्क र तयारी अवस्थामा हुन्छन साथै संरचनाहरू पनि भुकम्प प्रतिरोधी बनाएका छन। सन २०११ को महाभुकम्पमा पनि सुनामीका कारण मात्रै ठुलो क्षती भएको हो अन्यथा खासै तुलनात्मक रुपमा ठुलो असर गरेको थिएन।
नेपालमा गएको त्यही बिनासकारी भुकम्पको सम्झनामा मनाउने गरिएको यो भुकम्पीय सुरक्षा दिबसले कमसेकम वर्षको १ पटक मानिसहरूले भुकम्पको बारेमा चासो राख्ने बनाइदिएको छ (भुईचालो गएको दिन बाहेक)। सरकारले यसलाई साप्ताहिक रुपमै मनाउन लागेछ त्यसैले मैले पनि यो ब्लग माघ २भन्दा पहिले नै लेखेको हुँ। खासै यस्ता कुरामा धेरैको ध्यान त जादैन तैपनि मैले केही सरल शैलिमा यस सम्बन्धी केही जानकारी दिन खोजेको छु, कति सफल हुन्छु त्यो मूल्यांकन तपाईकै जिम्मामा छ है।
खास के हो त भुईचालो? शब्दले नै भनेअनुसार भुइँ चल्नु या जमिन हल्लिनु... यो नै हो हामीले महसुस गर्ने भुकम्प या भुइचालो। पृथ्बिको मध्ये भित्रि भागमा रहेको तरल म्याग्मा, लाभा आदिको आन्तरिक बहाबले बाहिरि भागमा रहेका चट्टानहरू एक आपसमा धकेलिएर बसिरहेका हुन्छन या भनौं सिंगौरी खेलिरहेका हुन्छन, जुनबेला कुनै एकले धान्न सक्दैन तब एकैचोटि एकमाथि अर्को खप्टिन पुग्छ या छुट्टिन पुग्छ जसका कारण जमिनमा कम्पन उत्पन्न हुन्छ। ठुला चट्टान बिचमा मात्रै होइन एउटै चट्टान भित्र पनि बिभिन्न ठाउँमा धाँजाहरू फाटेका हुन्छन जसका कारण पनि भुईचालो जानसक्छ। धेरै वर्ष पहिले पृथ्वीमा एउटैमात्र टापु थियो, समय क्रममा छुट्टिदै जादा अहिलेको अवस्थामा आइपुगेको पनि भनिन्छ। भुइचालो सम्बन्धी मैले लेखेको नागरिक दैनिकमा छापिएको लेख हेर्न यहाँ क्लिक गर्नुहोस।
भुकम्प संबन्धि सामाजिक संजालमा गरिएको सर्भेको नतिजा हेर्न मन लागे यहाँ क्लिक गर्नुहोस। जहाँ धेरै मानिसले सुरक्षित रहने उपायबारे अनभिज्ञता देखाएको साथै ंभुकम्प प्रतिरोधी घर बनाउने बारेको नियम पनि थाहा नभएको बताएका छन।
हेरौं युएनले तयार पारेको काठमाण्डौ उपत्यकाको लिक्विफ्याक्सन जोखिम नक्सा
नेपालमा गएको त्यही बिनासकारी भुकम्पको सम्झनामा मनाउने गरिएको यो भुकम्पीय सुरक्षा दिबसले कमसेकम वर्षको १ पटक मानिसहरूले भुकम्पको बारेमा चासो राख्ने बनाइदिएको छ (भुईचालो गएको दिन बाहेक)। सरकारले यसलाई साप्ताहिक रुपमै मनाउन लागेछ त्यसैले मैले पनि यो ब्लग माघ २भन्दा पहिले नै लेखेको हुँ। खासै यस्ता कुरामा धेरैको ध्यान त जादैन तैपनि मैले केही सरल शैलिमा यस सम्बन्धी केही जानकारी दिन खोजेको छु, कति सफल हुन्छु त्यो मूल्यांकन तपाईकै जिम्मामा छ है।
खास के हो त भुईचालो? शब्दले नै भनेअनुसार भुइँ चल्नु या जमिन हल्लिनु... यो नै हो हामीले महसुस गर्ने भुकम्प या भुइचालो। पृथ्बिको मध्ये भित्रि भागमा रहेको तरल म्याग्मा, लाभा आदिको आन्तरिक बहाबले बाहिरि भागमा रहेका चट्टानहरू एक आपसमा धकेलिएर बसिरहेका हुन्छन या भनौं सिंगौरी खेलिरहेका हुन्छन, जुनबेला कुनै एकले धान्न सक्दैन तब एकैचोटि एकमाथि अर्को खप्टिन पुग्छ या छुट्टिन पुग्छ जसका कारण जमिनमा कम्पन उत्पन्न हुन्छ। ठुला चट्टान बिचमा मात्रै होइन एउटै चट्टान भित्र पनि बिभिन्न ठाउँमा धाँजाहरू फाटेका हुन्छन जसका कारण पनि भुईचालो जानसक्छ। धेरै वर्ष पहिले पृथ्वीमा एउटैमात्र टापु थियो, समय क्रममा छुट्टिदै जादा अहिलेको अवस्थामा आइपुगेको पनि भनिन्छ। भुइचालो सम्बन्धी मैले लेखेको नागरिक दैनिकमा छापिएको लेख हेर्न यहाँ क्लिक गर्नुहोस।
भुकम्प संबन्धि सामाजिक संजालमा गरिएको सर्भेको नतिजा हेर्न मन लागे यहाँ क्लिक गर्नुहोस। जहाँ धेरै मानिसले सुरक्षित रहने उपायबारे अनभिज्ञता देखाएको साथै ंभुकम्प प्रतिरोधी घर बनाउने बारेको नियम पनि थाहा नभएको बताएका छन।
हेरौं युएनले तयार पारेको काठमाण्डौ उपत्यकाको लिक्विफ्याक्सन जोखिम नक्सा
 |
| काठमाण्डौं उपत्यकाको लिक्विफ्याक्सन जोखिम नक्सा (त. सा. युएन) |
